Hộ kinh doanh là một mô hình kinh doanh rất phổ biến, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội tại Việt Nam. Thống kê cho thấy, tính đến hết năm 2021, Việt Nam có khoảng 5,1 triệu hộ kinh doanh, và con số này sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới. Tuy nhiên, hiện nay, những quy định về việc thành lập hộ kinh doanh vẫn còn hạn chế, gây khó khăn cho các cá nhân, hộ gia đình mong muốn thành lập loại hình này. Cụ thể, pháp luật không quy định rõ thủ tục này sẽ được thực hiện trực tiếp hay trực tuyến và tại mỗi địa phương, quy trình thực hiện cũng khác nhau.
Để giải quyết những khó khăn này, ngày 18 tháng 4 năm 2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Thông tư số 02/2023/TT-BKHĐT (“Thông Tư 02”) để sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT (“Thông Tư 01”). Trong đó, Thông Tư 02 bổ sung các quy định về đăng ký hộ kinh doanh trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, vốn chưa được quy định cụ thể trong Thông Tư 01. Những quy định mới liên quan đến đăng ký hộ kinh doanh trực tuyến sẽ được trình bày tại bài viết này.
1. Bổ sung các khái niệm “đăng ký hộ kinh doanh”, “giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh” và “hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh”
Đây là các khái niệm đơn giản và cần thiết liên quan đến việc triển khai đăng ký hộ kinh doanh bằng hình thức trực tuyến.
Theo Thông Tư 02, các khái niệm trên được định nghĩa như sau:
“Đăng ký hộ kinh doanh” là việc hộ kinh doanh đăng ký nội dung về đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế với cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở. Đăng ký hộ kinh doanh bao gồm đăng ký thành lập hộ kinh doanh, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh và các nghĩa vụ đăng ký, thông báo khác theo quy định.
“Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh” là văn bản bằng bản giấy hoặc bản điện tử mà cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện cấp cho hộ kinh doanh ghi lại những thông tin về đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế do hộ kinh doanh đăng ký. Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh đồng thời là Giấy chứng nhận đăng ký thuế của hộ kinh doanh.
“Hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh” là một cấu phần của Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng và vận hành để gửi, nhận, lưu trữ, hiển thị hoặc thực hiện các nghiệp vụ khác đối với dữ liệu hộ kinh doanh để phục vụ công tác đăng ký hộ kinh doanh.
2. Bổ sung quy định về tiếp nhận, xử lý hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh trên hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh
Theo quy định mới, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện tiếp nhận và nhập thông tin hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh vào hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh thuộc Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.
Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh được tiếp nhận vào hệ thống khi đáp ứng các điều kiện sau đây:
(a) Có đủ giấy tờ theo quy định tại Nghị định số 01/2021/NĐ-CP;
(b) Thông tin của hộ kinh doanh đã được kê khai đầy đủ vào các giấy tờ trong hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh;
(c) Có địa chỉ liên lạc của người nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh;
(d) Đã nộp đủ lệ phí đăng ký hộ kinh doanh.
Các thông tin đăng ký hộ kinh doanh trên hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh được truyền sang Hệ thống ứng dụng đăng ký thuế để phối hợp, trao đổi thông tin giữa cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện và cơ quan thuế.
3. Mã số hộ kinh doanh đồng thời là mã số thuế của hộ kinh doanh
Mã số hộ kinh doanh sẽ được tạo tự động bởi Hệ thống ứng dụng đăng ký thuế và truyền sang hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh để cấp cho hộ kinh doanh khi đăng ký hộ kinh doanh. Mã số hộ kinh doanh được ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh. Mã số này đồng thời là mã số thuế của hộ kinh doanh.
4. Cấp đăng ký hộ kinh doanh theo quy trình dự phòng
Cấp đăng ký hộ kinh doanh theo quy trình dự phòng là việc cấp đăng ký hộ kinh doanh không thực hiện thông qua hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh. Việc cấp đăng ký hộ kinh doanh theo quy trình dự phòng được áp dụng trong các trường hợp sau:
(a) Hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh đang trong quá trình xây dựng, nâng cấp;
(b) Hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh gặp sự cố kỹ thuật;
(c) Các trường hợp bất khả kháng khác.
Căn cứ vào thời gian dự kiến khắc phục sự cố hoặc xây dựng, nâng cấp hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp bất khả kháng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông báo trước về thời gian dự kiến để cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện thực hiện việc cấp đăng ký hộ kinh doanh theo quy trình dự phòng.
5. Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh qua mạng thông tin điện tử
Tương tự quy trình trực tiếp, hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh qua mạng thông tin điện tử bao gồm:
(a) Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
(b) Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
(c) Bản sao biên bản họp thành viên hộ gia đình về việc thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
(d) Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh.
Theo quy trình nộp hồ sơ qua mạng thông tin điện tử, thay vì tồn tại dưới dạng bản giấy, các văn bản trên sẽ được thể hiện dưới dạng văn bản điện tử, có thể dưới định dạng “.doc” hoặc “.docx” hoặc “.pdf’. Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh qua mạng thông tin điện tử có giá trị pháp lý tương đương hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh bằng bản giấy.
6. Chuyển đổi dữ liệu, cập nhật, bổ sung thông tin đăng ký hộ kinh doanh vào hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh
Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện chịu trách nhiệm chuyển đổi dữ liệu, cập nhật, bổ sung thông tin đăng ký hộ kinh doanh của hộ kinh doanh còn thiếu được lưu trữ tại địa phương vào hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh. Thông tin được chuyển đổi, bổ sung, cập nhật vào hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh phải trùng khớp với thông tin gốc tại hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh.
7. Cung cấp thông tin đăng ký hộ kinh doanh trên hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh
Tổ chức, cá nhân có thể tra cứu thông tin đăng ký hộ kinh doanh miễn phí tại địa chỉ www.dangkykinhdoanh.gov.vn, bao gồm: tên hộ kinh doanh, mã số đăng ký hộ kinh doanh, mã số hộ kinh doanh, địa chỉ trụ sở, ngành, nghề kinh doanh, tên chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh.
8. Phương thức thanh toán lệ phí đăng ký hộ kinh doanh
Lệ phí đăng ký hộ kinh doanh có thể nộp trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh ở cấp huyện hoặc chuyển vào tài khoản của cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện hoặc sử dụng dịch vụ thanh toán trực tuyến trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Lệ phí đăng ký hộ kinh doanh không được hoàn trả cho hộ kinh doanh trong trường hợp hộ kinh doanh không được cấp đăng ký hộ kinh doanh.
9. Thay đổi các biểu mẫu đăng ký hộ kinh doanh
Các biểu mẫu về việc đăng ký hộ kinh doanh được quy định tại Thông Tư 01 sẽ được thay thế bởi các biểu mẫu mới được quy định tại Thông Tư 02.
10. Khi nào Thông Tư 02 có hiệu lực?
Thông Tư 02 sẽ có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2023.
Lưu ý: Nội dung trình bày trên đây chỉ mang tính tham khảo. Tùy từng thời điểm và đối tượng khác nhau mà nội dung trên có thể sẽ không còn phù hợp. Mọi yêu cầu tư vấn chi tiết, vui lòng liên hệ LMP Lawyers.